Een goede en evenwichtige voeding helpt ons om alle voedingsstoffen die we nodig hebben binnen te krijgen. Maar bovenal zorgt lekker eten ervoor dat we kunnen genieten en kennis maken met nieuwe culturen. Helaas leidt het ontdekken en delen ook tot een minder leuk fenomeen: voedselverspilling.
De term ‘voedselverspilling’ wordt gebruikt om eetbaar voedsel dat wordt weggegooid aan te duiden. Het verspillen kan in elke fase van het levensmiddel gebeuren, van productie tot distributie en van opslag tot consumptie. Niet alle producten worden in dezelfde verhoudingen weggegooid. Bij fruit en groente is de verspilling het grootst.
Elke Nederlander gooit gemiddeld 20 kg eten weg per jaar, inclusief 7 kg producten die nog in de verpakking zitten. En dit gebeurt nog steeds, ook al proberen we betere eco-burgers te worden.
Vandaag de dag is het de uitdaging om eetgewoonten te ontwikkelen die beter zijn voor onszelf én onze omgeving. Onze rol als consument is net zo belangrijk als die van andere belanghebbenden om voedselverspilling tegen te gaan.
Door onze gewoonten te veranderen kunnen we individueel bijdragen aan de vermindering van voedselverspilling. Welke manieren moeten we aanleren? Hier zijn een paar mogelijke antwoorden.
Dezelfde vraag wordt elke dag gesteld: wat eten we vandaag? Na de kasten en koelkast te hebben geïnspecteerd, slaat de twijfel en toe en wordt eten besteld. Dit gebeurt meerdere keren per week en leidt ertoe dat veel eten wordt weggegooid.
De oplossing om minder eten weg te gooien: maak een weekmenu planning.
Deze methode heeft meerdere voordelen. Ten eerste scheelt het tijd in de supermarkt, je hoeft niet meer langs elk schap te struinen. Ten tweede koop je alleen wat je nodig hebt. Geen onnodige uitgaven en opslagruimte.
Het derde positieve punt is dat je niet meer hoeft na te denken over wat je wilt eten als het moment daar is…
Als laatste, deze methode zorgt ervoor dat je gebalanceerde maaltijden eten gedurende de week en je niet meerdere avonden achter elkaar hetzelfde eet.
Goede conservering van voedingsmiddelen zorgt voor minder voedselverspilling.
Het doel van voedselconservering is om een product enkele dagen, maanden of zelfs jaren na de oogst, slacht of verwerking te kunnen eten. Kidneybonen kunnen bijvoorbeeld, als ze goed geconserveerd zijn, 30 jaar na bewerking nog worden gegeten. Hoewel de kwaliteit en smaak in de loop van de tijd achteruitgaan, is dit proces bedoeld om de eetbaarheid, smaak en voedingseigenschappen van het voedsel zo lang mogelijk te behouden. De groei van bacteriën, schimmels en micro-organismen wordt zo lang mogelijk voorkomen.
Uiteraard draagt meneer Koelkast ook bij aan het bewaren van voedingsmiddelen dankzij de lage temperaturen. Maar dit is een kortetermijnoplossing die veel energie kost.
Er bestaan echter methoden die gebaseerd zijn op verschillende technieken: conservering met behulp van warmte, koude of aangepaste atmosfeer, maar ook het verwijderen van water of zelfs verzuring.
1) Inblikken is een voedselconserveringsproces waarbij gebruik wordt gemaakt van een hittesterilisatiemethode, in hermetisch gesloten bakken (glazen potten of metalen blikken). Deze conserveringsmethode bestaat uit het plaatsen van het voedsel in luchtdichte bakken en deze te verhitten tot een hoge temperatuur (over het algemeen 110 tot 120ºC) om micro-organismen te vernietigen en eventuele latere bacteriologische besmetting te voorkomen. De grootste troef van deze methode is dat ze de conservering van levensmiddelen op lange termijn mogelijk maakt.
2) Drogen en lacto-fermentatie zijn eeuwenoude processen die het mogelijk maken om bepaalde voedingsmiddelen bijna voor onbepaalde tijd (onder specifieke omstandigheden) te bewaren.
Het voordeel van het drogen van voedingsmiddelen is dat de enzymen, nutriënten en vitaminen behouden blijven. Het is mogelijk om fruit, groente, aromatische kruiden, vlees en vis te drogen. Vacuüm verpakte producten, zoals bijvoorbeeld gedroogde paddestoelen, kunnen meerdere maanden op kamertemperatuur worden bewaard; andere producten zoals vis of vlees kunnen in de koelkast bijna een jaar worden bewaard. Het drogen van producten kan het beste in een droogoven.
Lacto-fermentatie is een goede methode om groente uit eigen tuin te bewaren zonder het in te blikken of in te vriezen. Je plaatst de groente, gesneden of niet, in glazen pot met zout en een beetje water. De pot wordt hermetisch afgesloten en de bacteriën die van nature in de groente aanwezig zijn doen de rest.
Door zich te vermenigvuldigen en de omgeving te verzuren, zorgen de bacteriën ervoor dat andere organismen niet kunnen groeien. De houdbaarheid wordt hierdoor erg lang (een aantal maanden tot meer dan een jaar).
3) Het gebruik van zout, suiker en olie om te conserveren zorgt ervoor dat de omgeving onprettig wordt voor bacteriën, schimmels en andere organismen doordat er minder water in het product zit. De voedingsmiddelen krijgen hierdoor een toegevoegde waarde -en zelfs extra smaak- en je kan de voedingsmiddelen in verschillende recepten gebruiken (bijvoorbeeld: gezouten kabeljauw of gekonfijte citroenen in olijfolie).
4) Tenslotte kan je je eigen bijenwasverpakking maken om verspillingsvrij op pad te gaan.
Kliekjes eten is de perfecte manier om voedselverspilling tegen te gaan. Als je het milieu belangrijk vindt, leer dan de kunst om je wekelijkse kliekjes een nieuw leven te geven.
Voordat je je restjes kan gebruiken, moet je eerst leren hoe je ze kan bewaren. Luchtdichte bakjes zijn het meest geschikt om kliekjes in te bewaren. Of het kan ook in speciale diepvrieszakjes of folie. Vergeet niet om de restjes zo snel mogelijk in de vriezer te doen, zodat ze het langst houdbaar blijven. Laatst ze eerst afkoelen, en zorg dat ze nooit langer dan 2 uur op kamertemperatuur zijn.
Zoals je vast hebt begrepen, is koken met restjes een kunst die creativiteit en vindingrijkheid combineert. Zorg dat je alle ingrediënten voor hergebruik in je kast hebt liggen: eieren, blader- en pizzadeeg, kaas, bouillon, ingeblikte tomaten, paneermeel… zodat je altijd quiches, taarten, soufflés, pizza’s, soepen en omeletten kan maken met de overgebleven ingrediënten.